Giải thích về tiếng “vo ve” trong đèn pin

0
3673

Chào cả nhà, hôm trước có anh khách thắc mắc về việc cây đèn mới lấy có phát ra cái tiếng “vo ve” ở phần đầu khi bật ở 1 mức sáng nào đó. Tiếng này khá giống tiếng muỗi kêu và ở trong phòng yên tĩnh, áp sát tai vào mới nghe thấy. Mình bán đèn lâu nay gặp trường hợp này như cơm bữa và đều nhắn khách rằng hiện tượng đó rất bình thường. Từ những cây đèn chợ rẻ tiền 1-200k đến hàng Fenix, Olight hay thậm trí là Surefire đều có xác suất gặp tiếng này phát ra.

Cái chủ đề này cũng được bàn luận nhiều trên các diễn đàn nước ngoài như Candlepowerforums, mình có tổng hợp lại cho mọi người tham khảo:

1. Do cuộn cảm trong driver của đèn pin

Vị trí của cuộn cảm trong mạch đèn pin

Dân điện tử chắc không lạ gì cuộn cảm. Nó thường xuất hiện trong những mẫu đèn pin đời cũ hoặc rẻ tiền với nhiệm vụ chính là boost cái điện thế của viên pin lên để led nó chạy được. Ví dụ: cây đèn chạy 1 pin 18650 có điện thế 4.2 vol khi sạc đầy, trong khi con led cần tới 6 hoặc 12v để chạy, lúc này phải cần đến cuộn cảm để nâng điện thế từ pin lên 6 hoặc 12v.

Trong quá trình hoạt động thì cuộn cảm sẽ phát ra các tuần số rung động nhất định mà tai người hoàn toàn nghe thấy được. Với những cuộn cảm nhỏ như trong đèn pin thì tiếng này chỉ “vo ve” nhỏ hơn tiếng muỗi, những người tai thính sẽ khe được còn lại đa số không quan tâm. Trong đời sống rất nhiều thiết bị điện tử dùng cuộn cảm và phát ra tiếng, điển hình là các loại máy biến thế, đứng gần là nghe rõ mồn một luôn.

Tất nhiên đây là đặc điểm của linh kiện điện tử nên nó HOÀN TOÀN BÌNH THƯỜNG.

2. Do PWM (phương pháp điều chỉnh điện áp ra tải)

Đèn đóm bây giờ kể hàng cao cấp cũng hầu hết sử dụng phương pháp PWM để điều chỉnh các chế độ sáng. Cái này blogdenpin cũng đã có 1 bài giải thích rồi, mọi người hãy bỏ ra 3p để đọc, rất hữu ích.

 

> PWM là gì? Tại sao nó quan trọng với đèn pin <

Thôi để mình tóm gọn lại 1 chút: PWM là phương pháp rất phổ biến được các nhà sản xuất đèn pin sử dụng để điều chỉnh độ sáng của con led.

hình 1
Hình 1

Khi dòng điện chạy qua bóng LED, với điện áp là cố định, dòng điện là liên tục, bóng LED sẽ sáng ở mức sáng cao nhất (xem hình 1)

hình 2
Hình 2

Hình 2 – dòng điện chia thành xung, tổng  công suất chỉ còn 50%

Để cho bóng LED sáng ở mức thấp hơn, có hai cách:

  • Một là điều chỉnh dòng điện, cách này tốn kém và phức tạp
  • Hai là điều xung, cách này rẻ hơn, thay vì cho dòng điện chạy liên tục qua bóng LED, ta chia nó thành các xung ngắn, kết quả là lượng ánh sáng do bóng LED phát ra chỉ còn 50%
hình 3
Hình 3

Nếu muốn bóng LED phát ra 25% so với mức sáng max, thì xung của dòng điện vào sẽ như biểu đồ hình 3

hình 4 tấn số thấp
Hình 4
hình 5 tần số cao
Hình 5

Một cây đèn pin LED đắt tiền, cao cấp, có thể dùng phương pháp điều chỉnh dòng điện để điều chỉnh mức sáng. Tuy nhiên, nếu sử dụng phương pháp PWM để điều chỉnh mức sáng, đèn pin sẽ bị “nháy”. Với đèn rẻ tiền, tần số dưới 24 xung / giây, bạn sẽ cảm giác đèn bị nháy bằng mắt thường.

Hãy xem hình số 4 và số 5, tổng lượng sáng bóng LED phát ra là như nhau. Tuy nhiệt khác biệt ở chỗ, ở hình 4, tần số thấp, còn hình 5, tần số cao.

Hình 4, tần số thấp, chất lượng chiếu sáng kém, còn hình 5, tần số gấp đôi, chất lượng chiếu sáng tốt hơn

Sự khác biệt giữa đèn pin với tần số xung cao và đèn đểu với tần số xung thấp người thường khó mà nhận biết được.

Cách phát hiện PWM thì mọi người đọc nốt trong bài kia nhé!

Thế PWM liên quan gì tới việc đèn phát ra tiếng kêu “vo ve”?

Việc băm nhỏ dòng điện thành các xung là do con FET ở trong mạch đảm nhiệm. Mọi người có thể hình dung nó như cái van nước vậy, cái van này đóng mở liên tục cực nhanh để cho nước đi qua theo từng quãng ngắn. Con FET cũng vậy, nó đóng mở để cho dòng điện đi qua, tạo thành các xung.

Trong quá trình đóng mở nó sẽ tạo ra các xung có tần số mà tai người nghe thấy được, tạo ra tiếng “vo ve”.

3. Tổng kết

Tóm lại 1 điều, tiếng “vo ve” trong đèn pin là rất bình thường, không ảnh hưởng gì cả trừ khi tiếng kêu đó quá lớn và gây khó chịu. Còn nếu chỉ ở nơi thật yên tĩnh hoặc áp sát tai vào mới nghe được thì tốt nhất bạn nên quên nó đi.

Đèn pin của hãng nào, từ vài trăm nghìn đến cả chục triệu cũng có thể phát ra tiếng vo ve này nên tốt nhất là cứ quên đi cho đời bớt sầu 🙂